Uit pure angst laten veel mensen presenteren liever over aan een ander. En waar een beetje spanning niet erg is, kunnen zenuwen of zelfs angst je behoorlijk blokkeren. Wat kun je doen om te presenteren zonder angst?
Knikkende knieën, een overslaande stem en trillende handen voor of tijdens een presentatie zijn het gevolg van een shot aan adrenaline; het hormoon dat je op scherp zet in spannende situaties.
En al zou je weten dat je angsten irrationeel zijn, wat kun je doen om de spanning die je voelt toch behapbaar te maken?
Wij leren mensen dat enige spanning prima is voor een presentatie. Sterker nog: het helpt je juist om energie in de presentatie te stoppen. En we leggen uit hoe je in je voorbereiding de spanning voor je presentatie kunt beheersen.
Maar wat nu als spanning en angst op het allerlaatste moment toch de overhand neemt?
Bedrijfspsycholoog Tony Crabbe adviseert dan om te herwaarderen.
Herwaarderen om angst anders te ervaren
In zijn boek “Busy” beschrijft hij een persoonlijke ervaring van een grote spanning die hij eens ervaarde voor een grote presentatie.
De adrenalinejunkie in hem merkte echter droogjes op: “Goh, ik zou een smak geld betalen om uit een vliegtuig te kunnen springen en net zulke heftige emoties te ervaren!”
En dat is het maffe. In sommige situaties zijn we juist op zoek naar grote spanning (denk aan achtbanen, spannende films, parachute-springen) maar voor een presentatie nou net niet, maar daar krijgen we het voor niks.
Gezonde spanning voor een presentatie is prima, maar een verlammende spanning terwijl je tegenover een grote groep mensen staat, helpt je niet.
Wanneer we de angst proberen te negeren (‘Ik weet niet wat ik er mee moet, dus ik negeer het en dan gaat het misschien wel weg’), maakt de spanning alleen maar erger.
Door je angst bewust te constateren (‘Poeh, ik ben best gespannen’) en vervolgens te herwaarderen – dat wil zeggen: er anders naar te kiijken – krijg je meer grip op je spanning en neemt de overheersende angst af.
Hoe herwaardeer je spanning? Crabbe geeft vier manieren om te herwaarderen:
Herwaardeer-strategie #1: Maak het speels
Maak het minder schrikwekkend en voeg een speels element toe: voor dezelfde spanning in de achtbaan had je een duur entreekaartjes betaald en een uur in de rij gestaan in de Efteling, Walibi of Disneyland. (Misschien is die adrenalinestoot die je ervaart wel iets om te koesteren.)
Of zie jezelf als een oerkrijger die met zijn speer klaar staat om straks de beer te vangen. (‘Woe-aarrgh!’)
Zie waar de spanning voor jou nu juist wel gewerkt had en besef dat je prima met zulke spanning om kunt gaan.
Herwaardeer-strategie #2: Zoom uit
Crabbe: “We raken vaak over onze toeren over situaties die in bredere context lachwekkend zijn.”
Natuurlijk; vandaag is die presentatie even alles voor je. Maar hoe kijk je over 10 jaar terug op deze situatie? Oftewel: Is het echt zo erg?
En jij zit misschien in de rats over bepaalde details in jouw presentatie-vaardigheden, maar je publiek is over het algemeen bijzonder vergevingsgezind. Ze eten je niet op. Echt niet.
Herwaardeer-strategie #3: Leren
Door een moeizame presentatie als leermoment te zien, herwaardeer je de situatie tot een moment waarin je jezelf beter zult gaan begrijpen.
Houd jezelf voor: ‘Ik ben niet volmaakt maar ik zal in elk geval veel leren door deze ervaring’.
Door op deze manier naar de situatie te kijken, word je als het ware je eigen observerende coach en stap je buiten je primaire angst.
Na afloop is het dan ook makkelijker om jezelf niet te veroordelen voor eventuele fouten die je hebt gemaakt. Je hebt immers veel van de situatie geleerd!
Herwaardeer-strategie #4: Aanvaarden
Het klinkt misschien als een ‘makkelijke’ cop-out, maar dat komt omdat het waarschijnljk het moeilijkste is: Aanvaard je emoties en besef dat ze voorbijgaan.
En zo laat je herwaardeer-strategieën voor jou werken
Herwaarderen helpt je om weer de overhand over je zenuwen te krijgen.
Maar op het moment dat je op het podium staat, herinner je je dit artikel natuurlijk niet exact. Daarom is het goed om de juiste herwaardering al eens te kiezen en te oefenen.
Neem de laatste presentatie waar je zenuwachtig voor was voor ogen. Probeer de spanning opnieuw te ervaren.
Kies een van de strategieën hierboven en kijk welke voor jou werkt. Maak daar een visueel beeld van voor jezelf.
Op die manier kun je deze herinnering snel terughalen op het moment dat het nodig is. Vlak voor of zelfs tijdens de presentatie. ‘Woe-aarrgh!’
Over de auteur
