Hoe zorg je nou dat je de tekst die je op je dia zet, ook leesbaar is? In deze serie artikelen over typografie leggen we je de basis van goed gebruik van tekst uit.
In het eerste deel heb je kunnen lezen over de basisbegrippen in typografie. In dit tweede deel gaan we dieper in op lettertypes en kan je met een paar simpele trucks de typografie op een dia verbeteren.
Tip 1: Maak je lettergrootte groot genoeg
Oké. We beginnen heel simpel. Maar wanneer je tekst te klein is, kan niemand het lezen. Hoe groot moet de letter (het ‘corps‘) wel zijn? De teksten moeten immers ook goed leesbaar zijn vanaf de achterste rijen stoelen.
Find out the age of the oldest person in your audience and divide it by two. That’s your optimal font size.Guy KawasakiEn of het dat is, is afhankelijk van de grootte van je zaal, de grootte van je scherm en de kwaliteit van de beamer. En ook van de leeftijd van je publiek, volgens Guy Kawasaki.
Het is handig om te beginnen met de dia waar de meeste tekst op moet. Vervolgens kijk je hoe groot de letter van de tekst is en pas je dat omwille van een consequente opmaak toe op alle dia’s.
Alle tekst die je kleiner wilt zetten, kan weg.
Tip 2: Gebruik 4-8 woorden per regel
De spreker moet vooral de tekst vertellen, dus op de dia hoeft niet zoveel tekst te staan. Wees daarom to the point op een dia.
Wanneer tekstregels te lang zijn, kost het de lezer meer moeite om het begin van een volgende regel te vinden. Mik op een dia op 4-8 woorden per regel.
Tip 3: Wees voorzichtig met vet-gedrukt (bold) en ga vooral NIET SCHREEUWEN
Pas op met vet gedrukte (bold) tekst. Lange zinnen in bold maken de tekst moeilijker leesbaar. Wanneer je merkt dat je bepaalde delen van een tekst vet (bold) maakt, is dat een indicatie dat die tekst belangrijk is. De rest kan dan waarschijnlijk weg.
En ga vooral niet schreeuwen. Soms zie je KOPPEN OF HELE ZINNEN IN HOOFDLETTERS VOORBIJ KOMEN. Op dat moment heeft iedereen een stem in zijn hoofd die gaat schreeuwen. Laat de intonatie liever over aan de spreker.
Tip 4: Een waarschuwing voor het gebruik van eigen lettertypes in PowerPoint
Voor de titels en teksten zijn binnen een bedrijf vaak al lettertypes afgesproken die binnen een huisstijl passen. Let er wel op dat niet alle lettertypes dat jij kunt kiezen ook op andere computers geïnstalleerd staan.
Om dat te voorkomen, is het in nieuwere PowerPoint-versies mogelijk om gekozen lettertypen in de PowerPoint-presentatie in te sluiten (‘embedden’). Maar door versie- en licentiebeperkingen hoeft dat nog niet te betekenen dat je op een andere computer daadwerkelijk met het door jouw gekozen lettertype kunt werken.
Hierdoor ben je, wanneer je presentaties moet uitwisselen op verschillende computers, vaak gebonden aan standaard lettertypes die op de meeste computers geïnstalleerd staan, zoals Andale Mono, Arial, Arial Black, Comic Sans MS, Courier New, Georgia, Impact, Times New Roman, Trebuchet MS, Verdana en op steeds meer systemen ook: Calibri, Cambria, Candara, Consolas, Corbel en Constantia.
Tip 5: Combineer twee lettertypen
Door verschillende lettertypen te combineren, kun je een visueel interessanter beeld ontwikkelen. Gebruik bijvoorbeeld voor titels een lettertype met schreef en voor overige tekst een schreefloos lettertype.
Je kunt ook combineren binnen één letterfamilie. Kies voor koppen een vet (bold) lettertype en het normale (regular) lettertype.
Gebruik op één dia niet meer dan twee lettertypes om de rust in een dia te bewaren.
Trouwens, stel dat je ergens een mooi lettertype vindt dat je graag wilt gebruiken, maar je weet niet welke letter dat is. Dan kan je naar de website gaan van whathefont.com en daar een plaatje van de tekst uploaden. De website vertelt je dan welke letter het is en welke daarop lijken!
Tip 6: Zorg voor (meer) contrast in kleur
Houd er rekening mee dat jouw beeldscherm kleuren beter weergeeft dan de beamer in de zaal. Daarop verlies je vaak een stuk (kleur)contrast.
Het risico met subtiele kleurverschillen is dat de tekst moeilijker leesbaar wordt. Datzelfde heb je met tekst op een achtergronden met patronen.
Ons advies: neem het zekere voor het onzekere en voorkom gekleurde tekst op een gekleurde achtergrond, tenzij het duidelijk lichte en donkere kleuren zijn.
Op deze website kan je eventueel het kleurcontrast controleren: www.thinkoutsidetheslide.com/color-contrast-calculator/
Tip 7: Vergroot de leesbaarheid verder met contrast in typografie
Door twee lettertypen te gebruiken, creëer je contrast. Dat kun je ook doen door verschillende groottes te gebruiken of verschillende tekstkleuren te gebruiken.
Door een samenspel te maken van een of meer van deze tekstkenmerken én dit consequent toe te passen, creëer je een krachtig visueel beeld van je tekst. Dan ben je bezig met typografie.
Tip 8: Ontwerp voor hiërarchie in de tekst
Je kunt dat contrast in je typografie om tekst onder te verdelen in (sub)koppen, titels en teksten. Dat leest fijner. Hiermee knip je de tekst los van elkaar en wordt het één belangrijker dan het andere.
Gebruik zo weinig tekst en opsommingtekens op een dia als mogelijk is, maar voeg toe wat nodig is om het sneller duidelijk te maken. Als het goed is heb je hooguit drie niveaus nodig op een dia.
Vergeet daarbij niet dat niet de PowerPoint-dia maar de spreker degene is die de presentatie geeft.
Tip 9: Sommige dingen kun je beter bij elkaar houden…
Zorg dat in 1 oogopslag duidelijk is welke teksten bij elkaar horen. Zet die bij elkaar en zorg voor ruimte tot andere tekstdelen. Belangrijk is daarbij om het verschil tussen regelafstand en aline-afstand goed te gebruiken.
De regelafstand is de ruimte tussen twee regels. Deze ruimte moet voldoende zijn, zodat de tekst lucht krijgt en niet gepropt staat. Maar ook niet ver van elkaar af zodat het lijkt alsof er steeds een nieuwe alinea begint. Dit onderbreekt het tempo van het lezen.
Ruimte tussen alinea’s is daarentegen wél weer gewenst, zodat duidelijker is welke regels samen een geheel vormen en wat bij een nieuw item hoort. In PowerPoint en Keynote kan je de alinea- en regelafstand aanpassen.
Tip 10: Echt? Wéér bullet points?
We zijn geen voorstander van te pas en te onpas bullet points gebruiken. Wij gebruiken ze alleen bij dingen die écht een opsomming zijn. En dan houden we de zinnen nog zo kort mogelijk.
En zorg dat er tussen de onderdelen van de opsomming extra witruimte zit (alinea-afstand), zodat het duidelijker is welke regels bij een bullet horen.
Tip 11: Vul nooit uit. Lijn links!
De optie om de tekst uit te vullen is niet handig. Wanneer je niet geoefend bent met teksten opmaken krijg je snel ‘gaten’ in de teksten. Dit is niet goed voor de leesbaarheid van de teksten en het ziet er niet netjes uit.
Lijn teksten daarom links uit. Doordat mensen gewend zijn om van links naar rechts te lezen kan de lezer snel door naar een nieuwe regel en heeft de typografie een prettig ritme.
Gebruik rechtslijnende tekst alleen wanneer je daar een goede reden voor hebt. En gebruik gewoon nooit uitgevulde teksten.
Tip 12: Kracht van herhaling: Wees consequent met je typografie
Door de titels, koppen en tekst een vaste grootte, kleur en lettertype te geven is het voor mensen makkelijker om de tekst te scannen en te herkennen. Dit geeft ook rust op de dia en door de hele presentatie.
Door wat simpele dingen toe te passen op de teksten in de presentatie wordt de presentatie gelijk beter. In het volgende deel gaan we verder in op typografie, leestekens, marges en alinea-afstanden.
Conclusie
Je ziet dat er veel te doen is met typografie. Dit zijn nog redelijk eenvoudige tips, maar die zorgen dat je tekst beter leesbaar is.
Voor wie nu de smaak te pakken heeft: in het volgende artikel gaan we nog een stap verder.
Over de auteur
